Δευτέρα 5 Απριλίου 2010

Αλήθειες αναφορικά με την κοινωνική επανάσταση του 1821


«Οι επαναστάσεις δεν αυτοσχεδιάζονται, δεν γίνονται αυθαίρετα ούτε από άτομα ούτε ακόμα από τα πιο δυνατά σωματεία. Ανεξάρτητα από κάθε θέληση κι από κάθε συνωμοσία, οδηγούνται πάντοτε απ’ την πίεση των πραγμάτων. Μπορούμε να τις προβλέψουμε προαισθανόμενοι, καμιά φορά, το πλησίασμά τους, αλλά δεν μπορούμε ποτέ να επιταχύνουμε την έκρηξή τους».

(Μ. Μπακούνιν, Για έναν Αντιεξουσιαστικό Σοσιαλισμό)

Το ιστορικό αξίωμα που θέλει τις μεγάλες κοινωνικές εκρήξεις να συλλαμβάνουν κατά κανόνα εξ απροόπτου και σε βαθύ λήθαργο τις βαρυστομαχιασμένες απ’ το εκμεταλλευτικό δείπνο και σίγουρες –παρά τα έκδηλα σημάδια της αρρώστιας– για την ευρωστία τους εξουσίες, αλλά συνήθως και τους καραδοκούντες επίδοξους διαχειριστές της κληρονομιάς τους, θα βρει την εφαρμογή του και στην ελλαδική περίπτωση.

Παρά το γεγονός ότι, συνεπεία της όξυνσης κατά τα προεπαναστατικά χρόνια της καταπίεσης και εκμετάλλευσης, από «το τέλος του 1820 το αίσθημα ότι επέκειτο μεγάλη κοινωνική αναταραχή έγινε κοινό ανάμεσα στο μουσουλμανικό και χριστιανικό πληθυσμό του Μοριά»(1) (σύμφωνα με τον Φίνλεϋ αλλά και πολλούς άλλους σύγχρονους των γεγονότων ιστορικούς) και την κοινολόγηση του διάτρητου, άλλωστε, «μυστικού σκοπού» της Φιλικής Εταιρίας από πράκτορες στους Οθωμανούς εξουσιαστές και τα χαμηλόβαθμα μέλη της, κόντρα στη θέληση και τις περί του αντιθέτου διαταγές της ηγεσίας της, στις «κατώτερες τάξεις του λαού»· οι Οθωμανοί εξουσιαστές θα αρκεστούν στην ομηρία των προεστών και δεσποτάδων που προσήλθαν στην Τρίπολη, πιστεύοντας ότι κάτι τέτοιο ήταν ικανό να σφραγίσει τον κρατήρα τού ήδη αχνίζοντος κοινωνικού ηφαιστείου, ενώ η ισχύς της έκρηξής του θα αιφνιδιάσει δυσάρεστα, όχι μόνο τις έντρομες χριστιανικές ηγετικές ομάδες που φυσικά την απεύχονταν, αλλά και την υποτιθέμενη «αστική πρωτοπορία» που επεδίωκε με τελείως διαφορετικό τρόπο την αλλαγή του κυριαρχικού σκηνικού.